Zaburzenia odżywiania

PICA (Zespół Łaknienia Spaczonego): Przyczyny, Objawy i Skuteczne Metody Leczenia

11/02/2025
6 min. czytania

Nieustanna potrzeba jedzenia rzeczy, które nie nadają się do spożycia – ziemi, szkła, kredy – brzmi niepokojąco, prawda? PICA to zaburzenie, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, od zatrucia po uszkodzenia narządów. Niestety, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia. Jak rozpoznać objawy i skutecznie leczyć to zaburzenie? Sprawdź sprawdzone metody terapii!

Czym jest PICA (Zespół Łaknienia spaczonego)?

PICA, czyli zespół łaknienia spaczonego, to zaburzenie charakteryzujące się uporczywym spożywaniem substancji niejadalnych, pozbawionych wartości odżywczych i należy do grupy zaburzeń odżywiania (inne to np. anoreksja czy bulimia). Dotyka głównie kobiety w ciąży i dzieci, ale może wystąpić u osób w każdym wieku. Osoby cierpiące na PICA odczuwają silną, trudną do opanowania potrzebę jedzenia takich rzeczy jak ziemia, kreda, włosy, papier, mydło czy metal.

W Galileo Medical rozumiemy, jak niepokojące może być to zaburzenie i oferujemy wsparcie w diagnozowaniu i leczeniu PICA. Nasi specjaliści, psychiatrzy, psycholodzy i dietetycy, są gotowi pomóc Tobie lub Twojemu dziecku odzyskać kontrolę nad swoimi nawykami i uniknąć potencjalnych zagrożeń dla zdrowia.

Objawy PICA – na Co Zwrócić Uwagę?

Osoby z PICA regularnie spożywają substancje niejadalne. To zachowanie musi trwać co najmniej miesiąc, aby można było zdiagnozować PICA. Ważne jest odróżnienie PICA od sporadycznego eksperymentowania z niejadalnymi przedmiotami, które jest powszechne u małych dzieci.

Do PICA zaliczamy następujące zaburzenia odżywiania:

zjadanie drewna – ksylofagia
zjadanie lodu – pagofagia
zjadanie skrobi – amylofagia
zjadanie glinki lub ziemi – geofagia
zjadanie szkła – hialofagia
zjadanie włosów – trichofagia
zjadanie wydzielin z nosa – mukofagia
zjadanie kału – koprofagia
zjadanie kamieni – litofagia

PICA a ciąża: Dlaczego kobiety w ciąży mają nietypowe zachcianki i jak sobie z nimi radzić?

PICA często występuje u kobiet w ciąży, a nietypowe zachcianki są powszechnie kojarzone z tym stanem. Hormonalne zmiany i zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze mogą prowadzić do wystąpienia PICA. Kobiety w ciąży z PICA mogą odczuwać silną potrzebę jedzenia lodu, gliny, kredy lub innych substancji niejadalnych.

Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w przypadku wystąpienia PICA w ciąży. Należy wykluczyć niedobory żelaza, cynku i innych składników odżywczych, które mogą być przyczyną nietypowych zachcianek. Suplementacja i zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały mogą pomóc w zmniejszeniu objawów PICA. Należy unikać spożywania substancji, które mogą być szkodliwe dla zdrowia matki i dziecka, takich jak farba, ziemia z zanieczyszczeniami lub chemikalia.

PICA u dzieci: Jak rozpoznać objawy, zrozumieć przyczyny i skutecznie pomóc dziecku?

PICA u dzieci może objawiać się spożywaniem różnych niejadalnych przedmiotów, takich jak piasek, brud, papier, kredki, plastelina i inne. Dziecko z PICA może ukrywać swoje zachowania lub wstydzić się ich. Ważne jest, aby obserwować dziecko i zwracać uwagę na nietypowe nawyki.

Diagnoza picy odbywa się po ukończeniu drugiego roku życia, aby upewnić się, że nie jest to jedynie przejściowy etap rozwojowy dziecka. Jest to istotne, ponieważ niemowlęta w naturalny sposób wkładają do ust różne przedmioty, co stanowi element ich eksploracji i poznawania świata.

Przyczyny PICA u dzieci mogą być różne, od niedoborów żywieniowych po problemy emocjonalne i zaburzenia rozwoju. Niedobory żelaza i cynku są częstymi przyczynami PICA u dzieci. Warto skonsultować się z lekarzem pediatrą, który zleci odpowiednie badania i ustali przyczynę zaburzenia. Terapia behawioralna może pomóc dziecku w zmianie nawyków i zastąpieniu spożywania niejadalnych przedmiotów innymi, bardziej odpowiednimi zachowaniami.

Diagnoza PICA – Jak Rozpoznać Zespół Łaknienia Spaczonego?

Nie ma jednego testu na PICA. Lekarz diagnozuje to schorzenie na podstawie wywiadu i kilku innych czynników. Bardzo ważne jest, aby być szczerym z lekarzem na temat spożywanych niejadalnych przedmiotów. To pomoże mu postawić dokładną diagnozę. Może być trudno określić, czy masz PICA, jeśli nie powiesz, co jesz. To samo dotyczy dzieci lub osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Lekarz może zlecić badanie krwi, aby sprawdzić, czy masz niski poziom cynku lub żelaza. To może pomóc lekarzowi dowiedzieć się, czy masz niedobór składników odżywczych,

takich jak żelazo. Niedobory składników odżywczych czasami mogą być związane z PICA.

PICA (Zespół Łaknienia spaczonego) – kryteria diagnostyczne wg. DSM-5

Nawykiem diagnostycznym jest regularne spożywanie niejadalnych substancji przez co najmniej miesiąc.
Takie zachowanie nie odpowiada etapowi rozwoju dziecka.
Konsumpcja niejadalnych substancji nie wynika z norm kulturowych ani nie jest społecznie akceptowana.
Jeśli występuje w przebiegu innego zaburzenia psychicznego (np. niepełnosprawności intelektualnej, autyzmu, schizofrenii) lub stanu medycznego (np. ciąży), musi osiągać poziom wymagający uwagi klinicznej.

PICA a zaburzenia psychiczne: Jak PICA łączy się z OCD, schizofrenią i innymi zaburzeniami psychicznymi i jak leczyć oba problemy jednocześnie?

PICA może współwystępować z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne), schizofrenia, autyzm i inne zaburzenia rozwojowe. Osoby z OCD mogą odczuwać przymus spożywania niejadalnych przedmiotów w wyniku obsesyjnych myśli i kompulsywnych zachowań. W schizofrenii PICA może być związana z zaburzeniami myślenia i halucynacjami.

Leczenie PICA u osób z zaburzeniami psychicznymi wymaga kompleksowego podejścia, które uwzględnia zarówno PICA, jak i podstawowe zaburzenie psychiczne. Terapia behawioralna, farmakoterapia i wsparcie psychologiczne mogą pomóc w zmniejszeniu objawów PICA i poprawie jakości życia. Ważna jest współpraca między lekarzem psychiatrą, psychologiem i innymi specjalistami w celu zapewnienia kompleksowej opieki.

Jak często występuje PICA?

Dokładna liczba osób dotkniętych zespołem Pica nie jest znana. Zaburzenie to zostało oficjalnie uznane za zaburzenie odżywiania dopiero w 2013 roku, wraz z publikacją piątej edycji Podręcznika Diagnostyczno-Statystycznego Zaburzeń Psychicznych (DSM-5). Z tego powodu dostępne badania na temat częstości występowania pica są ograniczone, a wyniki różnią się w zależności od źródła.

Jedno z badań wykazało, że około 1,1% dorosłych doświadcza nawracających zachowań związanych z pica, podczas gdy inne badanie wskazuje, że problem ten dotyczy około 5% dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 14 lat.

Częstość występowania pica różni się również w zależności od regionu. W krajach rozwijających się obserwuje się wyższą liczbę przypadków, co może być związane z większym poziomem niedożywienia i niepewnością żywnościową – czynnikami, które uważa się za możliwe przyczyny rozwoju tego zaburzenia.

Powikłania PICA – Ryzyko dla Zdrowia

Spożywanie pewnych niejadalnych przedmiotów może czasami prowadzić do innych poważnych stanów. Te stany mogą obejmować:

Zatrucie, takie jak zatrucie ołowiem
Zakażenia pasożytnicze
Niedrożność jelit
Zadławienie

Leczenie PICA – Jak Pomóc Osobie z Łaknieniem Spaczonym?

Lekarz prawdopodobnie rozpocznie od leczenia wszelkich powikłań, które nabyłeś w wyniku jedzenia niejadalnych przedmiotów. Na przykład, jeśli masz ciężkie zatrucie ołowiem z powodu jedzenia kawałków farby, lekarz może przepisać terapię chelatującą. W tej procedurze otrzymasz lek, który wiąże się z ołowiem. To pozwoli Ci wydalić ołów z moczem. Ten lek może być przyjmowany doustnie lub lekarz może przepisać dożylne leki chelatujące na zatrucie ołowiem, takie jak kwas etylenodiaminotetraoctowy (EDTA).

Jeśli lekarz uważa, że PICA jest spowodowana zaburzeniami równowagi składników odżywczych, może przepisać suplementy witaminowe lub mineralne. Na przykład, zaleci regularne przyjmowanie suplementów żelaza, jeśli zdiagnozowano u Ciebie niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Lekarz może również zlecić ocenę psychologiczną w celu ustalenia, czy masz OCD lub inne zaburzenie psychiczne. W zależności od diagnozy, może przepisać leki, terapię lub oba.

Do niedawna badania nie koncentrowały się na lekach, które pomagają osobom z PICA. Badanie z 2000 roku opublikowane w Journal of Applied Behavior Analysis sugeruje, że prosty suplement multiwitaminowy może być skutecznym leczeniem w niektórych przypadkach.

Jeśli osoba z PICA ma niepełnosprawność intelektualną lub stan zdrowia psychicznego, leki do radzenia sobie z problemami behawioralnymi mogą również pomóc zmniejszyć lub wyeliminować jej pragnienie jedzenia nieodżywczych przedmiotów.

Leczenie PICA w Ośrodku Psychoterapeutycznym Jagiellonka w Piasecznie

Zaburzenie PICA, wymaga kompleksowego leczenia dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta. W Ośrodku Psychoterapeutycznym Jagiellonka w Piasecznie oferujemy całodobowe pobyty terapeutyczne, które zapewniają bezpieczne warunki do pracy nad tym problemem i redukcją jego objawów.

Leczenie w naszym ośrodku opiera się na terapii behawioralnej, wsparciu psychologicznym oraz interdyscyplinarnym podejściu. Nasi specjaliści – psychoterapeuci, psychiatrzy, terapeuci zajęciowi i dietetycy – pomagają pacjentom zrozumieć mechanizmy zaburzenia oraz opracować skuteczne strategie eliminacji nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Ważnym elementem terapii jest także praca nad regulacją emocji, stresem oraz możliwymi współistniejącymi zaburzeniami, takimi jak lęki czy depresja.

Dzięki całodobowemu pobytowi pacjent ma stały dostęp do wsparcia terapeutycznego, co zwiększa skuteczność leczenia i minimalizuje ryzyko nawrotów. W Galileo Medical stawiamy na holistyczne podejście, łącząc terapię indywidualną, grupową oraz edukację żywieniową, aby zapewnić długofalowe efekty terapii i poprawę jakości życia pacjenta.

Perspektywy dla Osób z PICA – Co Można Oczekiwać?

U dzieci i kobiet w ciąży PICA często ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy bez leczenia. Jeśli niedobór składników odżywczych powoduje PICA, jego leczenie powinno złagodzić objawy.

PICA nie zawsze ustępuje. Może trwać latami, szczególnie u osób z niepełnosprawnością intelektualną. Lekarz pomoże Ci zrozumieć prognozę dla Twojego konkretnego przypadku i co możesz zrobić, aby pomóc w zarządzaniu stanem.

Zaburzenia PICA – Najczęściej Zadawane Pytania

Czym jest zespół łaknienia spaczonego?

Zespół łaknienia spaczonego, znany również jako zaburzenie pica, to zaburzenie odżywiania, w którym osoba ma nieodpartą chęć spożywania substancji, które nie nadają się do jedzenia, takich jak szkło, ziemia czy kreda.

Jakie są objawy zespołu pica?

Objawy zespołu pica obejmują spożywanie nietypowych substancji, które mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń pokarmowych oraz uszkodzeń przewodu pokarmowego.

Jakie są przyczyny występowania zaburzenia pica?

Etiologia zespołu pica może być różnorodna, obejmując czynniki psychospołeczne, niedożywienie, a także występowanie zaburzeń psychicznych lub rozwój zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Czy zespół pica występuje tylko u dzieci?

Zespół pica może dotyczyć osób w różnym wieku, w tym dorosłych, a także może występować w przebiegu innych zaburzeń psychicznych.

Jakie leczenie zespołu pica jest zalecane?

Leczenie zespołu pica zazwyczaj obejmuje psychoterapię, edukację pacjenta oraz radzenie sobie z chorobą, a także w niektórych przypadkach suplementację witaminami z grupy B.

Jakie są potencjalne skutki zdrowotne spożywania substancji przez osoby z pica?

Spożywanie produktów, które nie nadają się do jedzenia, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym uszkodzeń narządów wewnętrznych oraz zaburzeń zdrowotnych związanych z przewodem pokarmowym.

Czy pica jest klasyfikowane jako zaburzenie psychiczne?

Tak, pica jest klasyfikowane jako zaburzenie psychiczne według klasyfikacji zaburzeń psychicznych, a jego objawy mogą występować w kontekście innych zaburzeń psychicznych.

Jak często występuje zespół pica?

Częstość występowania zespołu pica jest zmienna, jednak pewne grupy, takie jak osoby z opóźnieniem rozwojowym lub z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, mogą być bardziej narażone na to zaburzenie.

BIBLIOGRAFIA

[American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425787

[Al Nasser, Y., Muco, E., & Alsaad, A. J. (2022). Pica. In StatPearls. StatPearls Publishing. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532242/. Accessed on 8/2/23.

Fawcett, E. J., Fawcett, J. M., & Mazmanian, D. (2016). A meta-analysis of the worldwide prevalence of pica during pregnancy and the postpartum period. International journal of gynaecology and obstetrics: the official organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics, 133(3), 277–283. https://doi.org/10.1016/j.ijgo.2015.10.012

Khosravi M. (2021). Pica behaviors in schizophrenia: a call for further research. Journal of eating disorders, 9(1), 117. https://doi.org/10.1186/s40337-021-00472-y

Clark, O. M., & Williams, R. (2020). Pica behaviors in pediatric patients with sickle cell disease: a scoping review protocol. JBI evidence synthesis, 18(9), 2018–2024. https://doi.org/10.11124/JBISRIR-D-19-00241

Brytek-Matera, A. (2021). Zaburzenia odżywiania. Warszawa: Wydawnictwo PZWL

Michalska A., Szejko N., Jakubczyk A., Wojnar M., Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się – subiektywny przegląd. Psychiatria Polska, 2016; nr 50 (3), s. 497–507