Kompulsywne objadanie [emocjonalne jedzenie]: Przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Zapamiętaj!

Zanim przejdziemy do szczegółów, przedstawiamy 5 kluczowych wniosków, które warto zapamiętać:

• BED to poważne zaburzenie odżywiania – epizody objadania bez zachowań kompensacyjnych, powodujące wstyd i poczucie winy.
• Przyczyny są wieloczynnikowe – psychologiczne, biologiczne i społeczne, np. stres, genetyka, kultura diet.
• BED prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych – otyłości, cukrzycy, depresji i niskiej samooceny.
• Leczenie obejmuje CBT, farmakoterapię i dietetykę – pomaga zmieniać nawyki i myślenie o jedzeniu.
• Wsparcie specjalistów i bliskich jest kluczowe – psychoterapeuta, dietetyk i grupy wsparcia pomagają w zdrowieniu.

Czym jest kompulsywne objadanie? – Definicja i wprowadzenie do problemu

Kompulsywne objadanie (BED) jest zaburzeniem odżywiania charakteryzującym się nawracającymi epizodami objadania się. Co to dokładnie oznacza? Epizod objadania się definiuje się jako spożywanie w krótkim czasie (np. w ciągu 2 godzin) ilości jedzenia, która jest zdecydowanie większa niż większość ludzi zjadłaby w podobnym czasie i okolicznościach. Jednak kluczowym elementem BED jest nie tylko ilość jedzenia, ale również poczucie utraty kontroli nad tym, co i ile się je. Osoba doświadczająca napadu objadania czuje, że nie jest w stanie powstrzymać się od jedzenia lub kontrolować ilości spożywanego pokarmu.

Definicja kompulsywnego objadania (BED):

Kompulsywne objadanie (Binge Eating Disorder) to zaburzenie odżywiania charakteryzujące się nawracającymi epizodami objadania się, którym towarzyszy poczucie utraty kontroli nad jedzeniem i wyróżniające się brakiem regularnych zachowań kompensacyjnych (jak w bulimii).

Szacuje się, że kompulsywne objadanie jest najczęstszym zaburzeniem odżywiania, dotykającym około 1-3% populacji ogólnej. Warto podkreślić, że BED dotyczy osób o różnej wadze, nie tylko tych z nadwagą czy otyłością, choć te grupy są bardziej narażone na konsekwencje zdrowotne związane z tym zaburzeniem.

Różnica między kompulsywnym objadaniem a “zwykłym” przejedzeniem:

Wszyscy od czasu do czasu możemy się przejeść – podczas świąt, uroczystości rodzinnych czy po prostu po smacznym posiłku. Jednak kompulsywne objadanie to coś więcej niż okazjonalne przejedzenie. Kluczowa różnica leży w częstotliwości, poczuciu utraty kontroli i konsekwencjach emocjonalnych.

Jedzenie emocjonalne – Objawy

Rozpoznanie kompulsywnego objadania jest pierwszym krokiem do uzyskania pomocy. Objawy BED obejmują zarówno zachowania związane z jedzeniem, jak i silne emocje towarzyszące napadom.

Kluczowe objawy behawioralne i emocjonalne kompulsywnego objadania:

• Nawracające epizody objadania się: Spożywanie bardzo dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, z poczuciem utraty kontroli.
• Jedzenie w samotności i w ukryciu: Wstyd i zażenowanie związane z ilością jedzenia sprawiają, że osoby z BED często jedzą w samotności, ukrywając swoje napady przed innymi.
• Szybkie tempo jedzenia: Podczas napadu jedzenie jest często spożywane bardzo szybko, niemal “w pośpiechu”.
• Jedzenie do nieprzyjemnego uczucia pełności: Osoby z BED często jedzą nawet wtedy, gdy są już syte, kontynuując jedzenie aż do momentu wystąpienia fizycznego dyskomfortu i uczucia przepełnienia.
• Jedzenie pomimo braku głodu: Napad objadania nie jest wywołany fizycznym głodem, lecz często emocjami, stresem lub nudą.
• Poczucie winy, wstydu, zażenowania i depresji po napadzie: Po epizodzie objadania się pojawiają się silne negatywne emocje, które pogłębiają cierpienie i mogą prowadzić do dalszych napadów w błędnym kole.
• Dieta w ukryciu i cykle odchudzania: Osoby z BED często próbują kontrolować swoją wagę poprzez restrykcyjne diety, które często prowadzą do jeszcze większego poczucia deprywacji i nasilenia napadów.
• Brak regularnych zachowań kompensacyjnych: W przeciwieństwie do bulimii, kompulsywne objadanie nie wiąże się z regularnym stosowaniem zachowań kompensacyjnych, takich jak prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających czy nadmierne ćwiczenia fizyczne.

Częstotliwość i nasilenie napadów objadania – kryteria diagnostyczne.

Aby zdiagnozować kompulsywne objadanie, napady objadania muszą występować przynajmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Kryteria diagnostyczne, zawarte w klasyfikacji DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition), określają również, że epizodom objadania się muszą towarzyszyć co najmniej trzy z poniższych cech:

1. Jedzenie znacznie szybciej niż normalnie.
2. Jedzenie aż do nieprzyjemnego uczucia pełności.
3. Jedzenie dużych ilości jedzenia pomimo braku odczuwania fizycznego głodu.
4. Jedzenie w samotności z powodu wstydu związanego z ilością spożywanego pokarmu.
5. Poczucie wstrętu do siebie, depresji lub silnego poczucia winy po epizodzie objadania się.

Spełnienie tych kryteriów, w połączeniu z wykluczeniem innych zaburzeń odżywiania (takich jak bulimia czy anoreksja), pozwala na postawienie diagnozy kompulsywnego objadania przez specjalistę.

Skąd się bierze kompulsywne objadanie? Przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny kompulsywnego objadania są złożone i wieloczynnikowe. Nie ma jednej prostej odpowiedzi na pytanie, dlaczego ktoś zaczyna się objadać. Na rozwój BED wpływają czynniki psychologiczne, biologiczne i środowiskowe.

Czynniki psychologiczne:

• Stres i negatywne emocje: Dla wielu osób jedzenie staje się sposobem na radzenie sobie ze stresem, lękiem, smutkiem, złością czy nudą. Objadanie się może dawać chwilową ulgę i poczucie komfortu, ale na dłuższą metę pogłębia problem.
• Niska samoocena i perfekcjonizm: Osoby z niską samooceną i perfekcjonistycznymi tendencjami mogą być bardziej podatne na kompulsywne objadanie. Jedzenie może stać się formą “nagrody” lub “pocieszenia” w obliczu poczucia niedoskonałości.
• Historia traum i trudnych doświadczeń: Traumatyczne przeżycia w dzieciństwie lub dorosłości, przemoc, zaniedbanie emocjonalne – mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania, w tym BED.
• Depresja i zaburzenia nastroju: Kompulsywne objadanie często współwystępuje z depresją, zaburzeniami lękowymi i innymi zaburzeniami nastroju. Te problemy psychiczne mogą napędzać cykl objadania się i negatywnych emocji.

Czynniki biologiczne i genetyczne:

Badania sugerują, że predyspozycje genetyczne mogą odgrywać rolę w rozwoju kompulsywnego objadania. Osoby, których bliscy krewni cierpieli na zaburzenia odżywiania, mogą być bardziej narażone na BED. Badania nad neurobiologią BED wskazują również na zaburzenia w układzie nagrody w mózgu oraz w regulacji apetytu i sytości.

Czynniki środowiskowe i społeczne:

• Presja społeczna dotycząca wyglądu i kultura diet: Współczesna kultura, która promuje nierealistyczne standardy piękna i obsesję na punkcie szczupłej sylwetki, może przyczyniać się do niezadowolenia z własnego ciała i rozwoju zaburzeń odżywiania. Kultura diet, z restrykcyjnymi zasadami i zakazami, paradoksalnie może prowadzić do napadów objadania.
• Negatywne komentarze dotyczące wagi i ciała: Krytyczne uwagi dotyczące wyglądu, zwłaszcza w dzieciństwie, mogą negatywnie wpływać na samoocenę i relację z jedzeniem, zwiększając ryzyko BED.
• Trudne relacje rodzinne i przemoc: Dysfunkcyjne relacje rodzinne, brak wsparcia emocjonalnego, przemoc w rodzinie – to czynniki, które mogą zwiększać podatność na kompulsywne objadanie.

Nasze nawyki żywieniowe nie są przypadkowe – to mieszanka emocji, biologii i wpływów zewnętrznych. Rozumiejąc te mechanizmy, możemy zacząć działać i wprowadzać zmiany na lepsze.”

Konsekwencje kompulsywnego objadania – Jak BED wpływa na Twoje życie?

Kompulsywne objadanie to nie tylko problem z jedzeniem, to problem, który znacząco wpływa na różne sfery życia. Konsekwencje BED obejmują zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, a także relacje społeczne i jakość życia.

Skutki zdrowotne (fizyczne):

1. Nadwaga i otyłość: Regularne napady objadania prowadzą do spożywania nadmiernej ilości kalorii, co w konsekwencji często skutkuje nadwagą i otyłością.
2. Choroby serca i układu krążenia: Otyłość i niezdrowa dieta związane z BED zwiększają ryzyko chorób serca, nadciśnienia tętniczego i udaru mózgu.
3. Cukrzyca typu 2: Kompulsywne objadanie jest silnie powiązane z ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2.
4. Problemy ze stawami: Nadwaga i otyłość obciążają stawy, prowadząc do bólu, stanów zapalnych i problemów z poruszaniem się.
5. Zespół jelita drażliwego (IBS) i inne problemy trawienne: Nieregularne i obfite posiłki mogą zaburzać pracę układu pokarmowego, prowadząc do problemów trawiennych.
6. Problemy ze snem i bezdech senny: Otyłość zwiększa ryzyko bezdechu sennego, a nieregularne nawyki żywieniowe mogą wpływać na jakość snu.

Skutki psychiczne i emocjonalne:

• Depresja i zaburzenia lękowe: Kompulsywne objadanie często współwystępuje z depresją i zaburzeniami lękowymi, pogłębiając cierpienie psychiczne.
• Niska samoocena i negatywny obraz ciała: Poczucie winy i wstydu związane z objadaniem się oraz problemy z wagą negatywnie wpływają na samoocenę i akceptację własnego ciała.
• Izolacja społeczna i problemy w relacjach: Wstyd i zażenowanie związane z objadaniem się mogą prowadzić do izolacji społecznej i unikania kontaktów z innymi. Problemy z wagą i samopoczuciem mogą wpływać na relacje partnerskie i rodzinne.
• Pogorszenie jakości życia: Konsekwencje fizyczne i psychiczne BED znacząco obniżają ogólną jakość życia, utrudniając codzienne funkcjonowanie i czerpanie radości z życia.

Diagnoza i leczenie kompulsywnego objadania – Droga do zdrowia

Jak diagnozuje się kompulsywne objadanie?

Diagnozę kompulsywnego objadania stawia specjalista – psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje:

• Szczegółowy wywiad: Specjalista zbiera informacje dotyczące nawyków żywieniowych, objawów, historii problemów z wagą, emocji i funkcjonowania w różnych sferach życia.
• Ocena kryteriów diagnostycznych: Sprawdzenie, czy pacjent spełnia kryteria diagnostyczne BED, zgodnie z klasyfikacją DSM-5.
• Wykluczenie innych zaburzeń: Różnicowanie z innymi zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami psychicznymi i problemami zdrowotnymi.

Warto pamiętać, że istnieją orientacyjne testy i kwestionariusze online, które mogą pomóc wstępnie ocenić ryzyko kompulsywnego objadania. Jednak test online nie zastąpi profesjonalnej diagnozy. Jeśli podejrzewasz u siebie BED, skonsultuj się ze specjalistą.

Skuteczne metody leczenia kompulsywnego objadania.

Kompulsywne objadanie jest skutecznie leczone! Dostępnych jest wiele metod terapeutycznych, które pomagają odzyskać kontrolę nad jedzeniem i poprawić jakość życia. Najczęściej stosowane metody leczenia BED to:

• Psychoterapia: Jest podstawową metodą leczenia kompulsywnego objadania. Szczególnie skuteczna jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zrozumieć myśli i emocje związane z jedzeniem, identyfikować wyzwalacze napadów i uczyć się zdrowszych strategii radzenia sobie ze stresem i emocjami. Inne podejścia terapeutyczne, takie jak terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) i terapia interpersonalna, również mogą być pomocne.

“Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest uznawana za złoty standard w leczeniu kompulsywnego objadania. Pomaga pacjentom modyfikować niezdrowe wzorce myślenia i zachowania związane z jedzeniem, co prowadzi do trwałej poprawy.” – Mgr Agata Juszczyk, Psychoterapeuta, Galileo Medical

• Farmakoterapia: W niektórych przypadkach, lekarz psychiatra może zalecić leki, wspomagające terapię. Obecnie w leczeniu BED stosuje się m.in. lisdexamfetaminę, która pomaga zmniejszyć napady objadania i poprawić kontrolę impulsów. Leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe mogą być również stosowane w przypadku współwystępujących zaburzeń nastroju. Farmakoterapia zawsze powinna być stosowana w połączeniu z psychoterapią.
• Wsparcie dietetyczne:Dietetyk kliniczny może pomóc w edukacji żywieniowej, budowaniu zdrowych nawyków żywieniowych i planowaniu posiłków. Ważne jest unikanie restrykcyjnych diet i skupienie się na zrównoważonym odżywianiu.
• Grupy wsparcia: Uczestnictwo w grupach wsparcia dla osób z zaburzeniami odżywiania może być bardzo pomocne. Wsparcie społeczne i dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami z podobnymi problemami daje poczucie zrozumienia i motywację do zmiany.

Jak radzić sobie z kompulsywnym objadaniem na co dzień i gdzie szukać pomocy?

Praktyczne strategie radzenia sobie z napadami objadania:

1. Rozpoznawaj wyzwalacze: Zidentyfikuj sytuacje, emocje i myśli, które wywołują u Ciebie napady objadania. Świadomość wyzwalaczy to pierwszy krok do zmiany.
2. Radź sobie z głodem emocjonalnym: Naucz się rozpoznawać głód emocjonalny od fizycznego. Kiedy pojawia się chęć na jedzenie pod wpływem emocji, spróbuj zastosować zdrowsze strategie radzenia sobie ze stresem i emocjami (np. spacer, relaksacja, rozmowa z bliską osobą).
3. Planuj posiłki i unikaj restrykcji: Regularne posiłki i zrównoważona dieta pomagają utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i zmniejszają ryzyko napadów. Unikaj restrykcyjnych diet, które mogą prowadzić do poczucia deprywacji i nasilenia objadania się.
4. Buduj sieć wsparcia: Rozmawiaj o swoich problemach z bliskimi, przyjaciółmi lub w grupie wsparcia. Wsparcie społeczne jest niezwykle ważne w procesie leczenia.
5. Stosuj techniki relaksacyjne i mindfulness: Techniki relaksacyjne, medytacja mindfulness i ćwiczenia oddechowe pomagają redukować stres i lęk, które często są wyzwalaczami napadów objadania.
6. Bądź dla siebie wyrozumiały: Pamiętaj, że kompulsywne objadanie to choroba, a nie Twoja wina. Nie obwiniaj się za napady, ale traktuj je jako sygnał, że potrzebujesz wsparcia i dalszego leczenia.

Gdzie szukać profesjonalnej pomocy w Polsce?

• Psycholodzy i psychoterapeuci: Specjaliści z doświadczeniem w leczeniu zaburzeń odżywiania.
• Psychiatrzy: Lekarze specjaliści w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń odżywiania.
• Dietetycy kliniczni: Pomoc w zakresie edukacji żywieniowej i budowania zdrowych nawyków żywieniowych.
• Ośrodki leczenia zaburzeń odżywiania: Specjalistyczne placówki oferujące kompleksowe programy leczenia BED i innych zaburzeń odżywiania. Galileo Medical prowadzi taki ośrodek w Piasecznie oferujący pobyty w trybie całodobowym oraz dziennym
• Grupy wsparcia: Organizacje i stowarzyszenia oferujące grupy wsparcia dla osób z zaburzeniami odżywiania i ich rodzin.

W Galileo Medical oferujemy kompleksową pomoc w leczeniu kompulsywnego objadania. Nasz zespół doświadczonych psychologów, psychoterapeutów, psychiatrów i dietetyków klinicznych zapewnia indywidualne podejście i skuteczne metody leczenia, dostosowane do Twoich potrzeb. Skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację i rozpocząć swoją drogę do zdrowia.

Podsumowanie i perspektywa na przyszłość

Kompulsywne objadanie to poważne zaburzenie odżywiania, które negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne, relacje społeczne i jakość życia. Jednak leczenie jest możliwe i skuteczne! Nie musisz cierpieć w samotności. Szukaj profesjonalnej pomocy, korzystaj z dostępnych metod terapeutycznych i wsparcia społecznego. Pamiętaj, że odzyskanie kontroli nad jedzeniem i poprawa samopoczucia są w Twoim zasięgu. W Galileo Medical jesteśmy gotowi towarzyszyć Ci w tej drodze i wspierać Cię na każdym kroku.

📞 Skontaktuj się z nami: + 48 504 080 070

💻 Odwiedź naszą stronę: Ośrodek Psychoterapeutyczny Jagiellonka

📍 Znajdź nas: ul. Anny Jagiellonki 6A, 05-501 Piaseczno

Kompulsywne Objadanie – Najczęściej Zadawane Pytania

Czym jest kompulsywne objadanie się?

Kompulsywne objadanie się to zaburzenie, które charakteryzuje się niepohamowaną potrzebą jedzenia, prowadzącą do spożywania dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, często bez odczuwania głodu fizycznego.

Jakie są przyczyny kompulsywnego objadania się?

Przyczyny kompulsywnego objadania się mogą być różnorodne, w tym czynniki emocjonalne, takie jak stres, smutek czy niskie poczucie własnej wartości. Często osoby sięgają po jedzenie jako sposób na radzenie sobie z uczuciami.

Czy kompulsywne objadanie się dotyczy tylko osób otyłych?

Nie, kompulsywne objadanie się może dotyczyć osób w różnym przedziale wagowym. To zaburzenie nie jest ograniczone do osób z nadwagą, a jego skutki mogą być szkodliwe dla zdrowia niezależnie od wagi.

Jakie objawy wskazują na napadowe objadanie?

Objawy napadowego objadania obejmują spożywanie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, brak kontroli nad ilością jedzenia, uczucie wstydu po jedzeniu oraz jedzenie w sytuacjach, gdy nie odczuwamy głodu fizycznego.

Jak psychologia tłumaczy zjawisko zajadania emocji?

Psychologia wskazuje, że zajadanie emocji to sposób na radzenie sobie z trudnymi uczuciami. Osoby mogą sięgać po jedzenie jako metodę na odwrócenie uwagi od emocji, co prowadzi do patologicznego objadania się.

Jak terapeuta może pomóc w pokonaniu objadania?

Terapeuta może pomóc pacjentowi zrozumieć przyczyny kompulsywnego objadania, nauczyć technik uważności oraz strategii radzenia sobie z emocjami, co może prowadzić do stopniowego pokonywania objadania.

Czy nieregularne jedzenie wpływa na kompulsywne objadanie się?

Tak, nieregularne jedzenie może zwiększać ryzyko kompulsywnego objadania się, ponieważ może prowadzić do uczucia głodu fizycznego i emocjonalnego, co sprzyja niezdrowym nawykom żywieniowym.

Jak można rozpoznać zespół kompulsywnego objadania?

Zespół kompulsywnego objadania można rozpoznać na podstawie częstych epizodów objadania się, braku kontroli nad ilością spożywanego jedzenia, a także towarzyszącego uczucia wstydu i winy po posiłkach.

BIBLIOGRAFIA

Brytek-Matera, A. (2019). Zaburzenia odżywiania: Diagnoza i leczenie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Starzomska, M., & Janas-Kozik, M. (2018). Zaburzenia odżywiania – wyzwanie dla lekarza POZ. Forum Medycyny Rodzinnej, 12(3), 110-116.

Nowak, M. (2019). Psychoterapia zaburzeń odżywiania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Fairburn, C. G. (2013). Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders. Guilford Press. 

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). American Psychiatric Publishing. 

Haines, J., & Neumark-Sztainer, D. (2006). Prevention of Obesity and Eating Disorders: Shared Issues and Emerging Research. Academic Press. (

Stice, E., & Shaw, H. (2004). Eating Disorder Prevention Programs: A Meta-Analytic Review. Psychological Bulletin, 130(2), 206-227.

Przeczytaj również:

Leczenie Zaburzeń Odżywiania w Warszawie: Krok po Kroku do Zdrowia z Galileo Medical

Zaburzenia odżywiania – objawy i leczenie

Leczenie Zaburzeń Odżywiania u Dzieci i Młodzieży

Leczenie Zaburzeń Odżywiania Prywatnie: Koszty, Dostępność i Korzyści

Bulimia: Przyczyny, Objawy i Leczenie

Ortoreksja: Kiedy Zdrowe Odżywianie Przejmuje Kontrolę nad Twoim Życiem

Wpływ mediów społecznościowych na zaburzenia odżywiania

Leczenie Zaburzeń Odżywiania Prywatnie: Koszty, Dostępność i Korzyści

Leczenie Zaburzeń Odżywiania Online – Kiedy Jest Skuteczne i Jakie Ma Ograniczenia? 

Leczenie Bulimii i Anoreksji Mazowieckie – Odzyskaj Kontrolę Nad Swoim Życiem 

Długotrwałe Skutki Zaburzeń Odżywiania: Jakie Konsekwencje Niesie Brak Leczenia? 

Zaburzenia Odżywiania a Zaburzenia Hormonalne: Niszczące Powiązania, Których Nie Można Ignorować

Zaburzenia Odżywiania a Depresja: Objawy i Współwystępowanie 

Anoreksja a Zdrowie Psychiczne: Jak Zaburzenie Odżywiania Niszczy Psychikę i Jak Szukać Pomocy