Ból kolana, Rehabilitacja & Fizjoterapia

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

13/08/2025
8 min. czytania

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to przewlekła, autoimmunologiczna choroba, w której układ odpornościowy atakuje własne tkanki, prowadząc do zapalenia stawów, entez (miejsc przyczepu ścięgien i więzadeł) oraz zmian skórnych charakterystycznych dla łuszczycy. Nieleczone może powodować nieodwracalne uszkodzenia stawów, utratę sprawności i przewlekły ból. Współczesna medycyna oferuje jednak skuteczne metody pozwalające spowolnić jej postęp, zmniejszyć stan zapalny i poprawić komfort codziennego funkcjonowania.

Kluczowe wnioski:

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która może prowadzić do bólu, sztywności i obrzęku stawów, a także zmian skórnych i paznokciowych. Szybka diagnoza i leczenie są kluczowe dla uniknięcia trwałych uszkodzeń oraz utraty sprawności.
Rozwój ŁZS zależy zarówno od czynników genetycznych (np. dziedziczność, obecność antygenu HLA-B27), jak i środowiskowych (zakażenia, urazy, stres, otyłość). Osoby z łuszczycą skóry lub paznokci są szczególnie narażone na wystąpienie objawów stawowych.
Leczenie ŁZS obejmuje indywidualnie dobraną farmakoterapię (NLPZ, leki modyfikujące przebieg choroby, leki biologiczne), rehabilitację oraz wsparcie dietetyczne i psychologiczne. Regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta pomagają kontrolować objawy i poprawiają jakość życia.
Kobiety planujące ciążę lub będące w ciąży powinny skonsultować leczenie z reumatologiem – wiele leków stosowanych w ŁZS jest przeciwwskazanych w tym okresie, jednak dobrze kontrolowana choroba nie wyklucza bezpiecznego macierzyństwa przy odpowiednim nadzorze specjalistycznym.

Czym jest łuszczycowe zapalenie stawów?

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) rozwija się, gdy układ odpornościowy zaczyna atakować własne tkanki – przede wszystkim stawy, ale także skórę i paznokcie. Najczęściej ŁZS pojawia się u osób już zmagających się z łuszczycą skóry lub paznokci, choć nie jest to regułą. U części pacjentów objawy stawowe mogą wyprzedzać zmiany skórne lub nawet występować bez nich.

Łuszczycowe zapalenie stawów – przebieg

Przebieg łuszczycowego zapalenia stawów jest bardzo zróżnicowany. U niektórych osób choroba przybiera postać łagodną, ograniczoną do pojedynczych stawów i niewielkich zmian skórnych. U innych może prowadzić do rozległego zapalenia wielu stawów, poważnych deformacji oraz trwałej niesprawności.

Warto pamiętać, że ŁZS nie ogranicza się wyłącznie do narządu ruchu – w przebiegu schorzenia mogą być zajęte również inne narządy, takie jak oczy (np. zapalenie spojówek czy błony naczyniowej oka), a także serce czy naczynia krwionośne. Przewlekły stan zapalny sprzyja rozwojowi miażdżycy i zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. – lek.med. Witold Sikorski, ortopeda w Galileo Medical

Nieleczone łuszczycowe zapalenie stawów może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych: trwałych deformacji palców (tzw. palce teleskopowe), utraty sprawności ruchowej oraz przewlekłego bólu. Z tego względu szybka identyfikacja objawów i wdrożenie odpowiedniego leczenia są niezwykle istotne dla jakości życia pacjenta.

Mimo przewlekłego charakteru ŁZS, dzięki postępowi medycyny coraz częściej możliwe jest skuteczne kontrolowanie objawów oraz spowolnienie postępu choroby. Odpowiednia opieka specjalistyczna, oferowana również w Galileo Medical, pozwala wielu osobom prowadzić aktywne życie zawodowe i rodzinne pomimo diagnozy.

Kto choruje na łuszczycę stawów?

Choroba dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn – najczęściej między 30. a 50. rokiem życia, choć zachorowania zdarzają się także w innych grupach wiekowych. Szacuje się, że nawet 1/3 osób z łuszczycą może w ciągu życia rozwinąć objawy ze strony stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów przyczyny i czynniki ryzyka

Łuszczyca stawów może być spowodowana czynnikami genetycznymi. Osoby, u których w rodzinie występowała łuszczyca lub łuszczycowe zapalenie stawów, mają znacznie wyższe ryzyko zachorowania. W badaniach wykazano, że niemal połowa pacjentów z ŁZS ma bliskiego krewnego dotkniętego tym schorzeniem. Szczególną rolę odgrywają tu określone warianty genów, takie jak antygen HLA-B27 czy HLA-Cw6, które zwiększają podatność na nieprawidłową reakcję układu odpornościowego.

Oprócz uwarunkowań genetycznych, istotny wpływ na rozwój choroby mają czynniki środowiskowe. Do najczęściej wymienianych należą:

przebyte zakażenia wirusowe lub bakteryjne, które mogą aktywować układ immunologiczny i wywołać przewlekły stan zapalny u osób predysponowanych,
urazy mechaniczne stawów, nawet drobne, mogą stać się bodźcem inicjującym proces zapalny,
długotrwały stres, który zaburza równowagę immunologiczną organizmu i może przyspieszyć pojawienie się objawów.

Pewne leki oraz substancje chemiczne również mogą sprzyjać rozwojowi łuszczycowego zapalenia stawów. Wśród nich wymienia się m.in. sole litu, niektóre beta-blokery, leki przeciwmalaryczne czy środki stosowane w leczeniu nadciśnienia. U osób z istniejącą już łuszczycą skóry warto zachować szczególną ostrożność przy wprowadzaniu nowych preparatów farmakologicznych – konsultacja z lekarzem pozwala ograniczyć ryzyko niepożądanych reakcji.

Szczególnie narażoną grupą są osoby z ciężką postacią łuszczycy, zwłaszcza jeśli zmiany skórne obejmują okolice potylicy, narządów płciowych lub paznokcie. Dodatkowo czynniki takie jak otyłość, palenie tytoniu czy współistnienie innych chorób autoimmunologicznych mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju ŁZS oraz nasilać jego przebieg.

Mimo że nie można całkowicie wyeliminować wszystkich czynników ryzyka, odpowiednia profilaktyka – unikanie urazów, redukcja stresu oraz kontrola masy ciała – może pomóc opóźnić pojawienie się objawów lub złagodzić ich nasilenie.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy

W przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów najczęstszymi objawami są ból, sztywność i obrzęk stawów – szczególnie rano lub po dłuższym bezruchu. Charakterystyczne są tzw. palce kiełbaskowate, wynikające z zapalenia stawów, ścięgien i tkanek miękkich, a także zmiany skórne typowe dla łuszczycy oraz paznokciowe (np. punktowe wgłębienia czy żółtawe przebarwienia). Często występuje zapalenie przyczepów ścięgnistych, np. w okolicy pięty lub mostka.

Łuszczyca stawów może przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji, obejmować pojedyncze lub liczne stawy, a u części pacjentów zaczyna się bez zmian skórnych. Z danych przeglądu naukowego z 2024 r. pt. „Prevalence and predictors of achieving sustained remission in psoriatic arthritis. A Swedish nationwide registry study” obejmującego 4669 pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów, dowiadujemy się, że 81% z nich przeszło remisję objawów.

Objawom stawowym mogą towarzyszyć zmęczenie, stany podgorączkowe, zapalenie spojówek, a nawet powikłania sercowe. Przy rozległych zmianach skórnych rośnie ryzyko dny moczanowej.

W przypadku symptomów, takich jak przewlekły ból, nagłe pogorszenie widzenia czy obrzęk stawu, konieczna jest szybka konsultacja reumatologiczna. Do czasu wizyty warto odciążać zajęte stawy, stosować chłodne okłady oraz – jeśli nie ma przeciwwskazań – leki przeciwzapalne dostępne bez recepty. Wczesne rozpoznanie łuszczycy stawowej i odpowiednia terapia pozwalają uniknąć trwałych uszkodzeń i poprawić komfort życia.

Łuszczyca stawowa – rodzaje i postacie kliniczne

Przebieg łuszczycowego zapalenia stawów może przybierać różne formy, a rozpoznanie konkretnej postaci klinicznej ma istotne znaczenie dla dalszego leczenia i rokowania. W praktyce wyróżnia się kilka głównych typów tej choroby, które różnią się zarówno lokalizacją zmian, jak i nasileniem objawów.

Najczęściej spotykaną odmianą jest postać niesymetryczna, obejmująca około 70% przypadków. Charakteryzuje się tym, że zapalenie dotyczy kilku stawów położonych po różnych stronach ciała – zwykle są to stawy rąk lub stóp. Obrzęk i ból mogą pojawiać się naprzemiennie w różnych miejscach, co utrudnia przewidywanie przebiegu choroby.

Postać symetryczna występuje u 15–20% chorych i przypomina reumatoidalne zapalenie stawów – zmiany obejmują te same stawy po obu stronach ciała (np. oba nadgarstki czy kolana). Ten wariant częściej obserwuje się u kobiet i może prowadzić do przewlekłych ograniczeń ruchomości.

U części pacjentów rozwija się postać osiowa, w której stan zapalny koncentruje się na kręgosłupie oraz stawach krzyżowo-biodrowych. Objawia się to bólem dolnego odcinka pleców, sztywnością poranną oraz trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności wymagających ruchu tułowia. Dolegliwości często nasilają się w nocy lub po dłuższym odpoczynku, a poprawa pojawia się po rozruszaniu ciała.

Kolejnym wariantem jest postać związana z dystalnymi stawami międzypaliczkowymi, która dotyczy końcowych stawów palców rąk i/lub stóp. Często współistnieją z nią zmiany paznokciowe – pogrubienie płytki, jej rozwarstwianie lub charakterystyczne wgłębienia. Ten typ ŁZS występuje u ok. 5–10% osób i bywa mylony z innymi chorobami reumatycznymi.

Łuszczycowe zapalenie stawów – diagnostyka

Rozpoznanie łuszczycowego zapalenia stawów w Galileo Medical to proces, w którym łączymy doświadczenie reumatologów, diagnostów, ortopedów i innych specjalistów, aby postawić trafną diagnozę jak najszybciej.

Zaczynamy od szczegółowego wywiadu – pytamy nie tylko o obecne dolegliwości, ale też o historię łuszczycy w rodzinie, wcześniejsze zmiany skórne czy objawy takie jak obrzęk całego palca czy ból w okolicy pięty. Następnie zlecamy badania krwi (OB, CRP, czynnik RF, antygen HLA-B27) oraz – w razie potrzeby – punkcję stawu, aby wykluczyć infekcję lub dnę moczanową.

Dużą wagę przykładamy do diagnostyki obrazowej. W zależności od przypadku wykonujemy RTG, USG, a przy wątpliwościach – rezonans magnetyczny, który pozwala uchwycić najwcześniejsze zmiany. Współpracujemy także z okulistami, kardiologami i dietetykami, bo wiemy, że ŁZS może wpływać nie tylko na stawy, ale też oczy, serce czy metabolizm.

Takie interdyscyplinarne podejście pozwala nam szybko wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec nieodwracalnym uszkodzeniom. Dla pacjenta oznacza to jedno – jasny plan działania, stałe wsparcie i poczucie, że każdy aspekt zdrowia jest pod kontrolą.

Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie

Metoda leczenia łuszczycowego zapalenia stawów zależy od aktywności stanu zapalnego, stopnia uszkodzenia stawów i obecności innych schorzeń.

Podstawą leczenia są niesteroidowe leki przeciwzapalne (na ból, sztywność i obrzęk), leki modyfikujące przebieg choroby – np. metotreksat czy sulfasalazyna – oraz nowoczesne leki biologiczne blokujące mediatory zapalenia (TNF-alfa, IL-17). W ostrych zaostrzeniach pomocne bywają iniekcje sterydowe bezpośrednio do stawu. W zaawansowanych przypadkach rozważa się zabiegi chirurgiczne.

Niezależnie od farmakoterapii, ogromne znaczenie ma rehabilitacja – regularne ćwiczenia, terapia manualna i zabiegi fizykoterapeutyczne pomagają utrzymać sprawność, zmniejszać ból i zapobiegać przykurczom. W Galileo Medical można rozpocząć indywidualnie dobrany program rehabilitacyjny prowadzony przez doświadczonych fizjoterapeutów, z dostępem do nowoczesnego sprzętu i metod terapii.

Rola diety i stylu życia w łuszczycowym zapaleniu stawów

Dieta i styl życia odgrywają ogromną rolę w łuszczycowym zapaleniu stawów. Mogą złagodzić stan zapalny, wspierać sprawność i poprawiać codzienne funkcjonowanie.

Warto więc stawiać na:

produkty bogate w kwasy omega-3 (łosoś, makrela, sardynki, olej lniany, orzechy),
warzywa i owoce pełne antyoksydantów (szpinak, papryka, jagody, aronia),
źródła wapnia i witaminy D wspierające kości i mięśnie.

Ograniczenie czerwonego mięsa, tłuszczów zwierzęcych i wysoko przetworzonej żywności pomaga zmniejszyć nasilenie procesów zapalnych.

Utrzymanie prawidłowej masy ciała odciąża stawy, a regularny ruch – spacery, pływanie, jazda na rowerze – wzmacnia mięśnie i zwiększa elastyczność. Dbanie o zdrowe nawyki to także troska o psychikę – kontakt z bliskimi, grupy wsparcia i aktywności, które sprawiają przyjemność, pomagają radzić sobie z przewlekłą chorobą.

W Galileo Medical patrzymy na zdrowie całościowo. Oferujemy wsparcie dietetyka, który układa plan żywieniowy dopasowany do potrzeb pacjenta z ŁZS – nie tylko pod kątem wartości odżywczych, ale też codziennych realiów, gustu i możliwości kulinarnych. Tworzymy też programy profilaktyczne, które łączą dietę, rehabilitację i fizykoterapię, tak by pacjent miał jasną, praktyczną ścieżkę działania.

Łuszczycowe zapalenie stawów a ciąża

Decyzja o powiększeniu rodziny przy łuszczycowym zapaleniu stawów (ŁZS) wymaga starannego przygotowania i ścisłej współpracy z lekarzem prowadzącym. Planowanie ciąży u kobiet i mężczyzn stosujących leki immunosupresyjne lub biologiczne powinno być poprzedzone konsultacją reumatologiczną (a w razie potrzeby również dermatologiczną), ponieważ część z tych preparatów może szkodzić rozwijającemu się dziecku lub utrudniać prawidłowy przebieg ciąży.

Leki takie jak metotreksat, leflunomid czy niektóre środki biologiczne są przeciwwskazane w ciąży, dlatego często już kilka miesięcy wcześniej konieczna jest zmiana terapii na bezpieczniejsze alternatywy. Nagłe odstawienie leków lub samodzielne modyfikacje leczenia mogą wywołać zaostrzenie choroby, co pogarsza rokowanie zarówno dla matki, jak i dziecka.

ŁZS nie wyklucza macierzyństwa. Kobiety z dobrze kontrolowaną chorobą mogą bezpiecznie zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Ważne jest jednak planowanie, regularne wizyty kontrolne u reumatologa i ginekologa-położnika oraz opieka interdyscyplinarnego zespołu, który monitoruje aktywność choroby i reaguje na jej ewentualne nasilenie. W ciąży dozwolone są wybrane, bezpieczne metody łagodzenia bólu, np. chłodne okłady czy paracetamol po konsultacji lekarskiej.

U części pacjentek objawy choroby mogą złagodnieć w czasie ciąży, jednak po porodzie często następuje ich nawrót, dlatego opieka medyczna powinna być kontynuowana również w połogu. Wsparcie psychologiczne i edukacja w zakresie bezpiecznego prowadzenia ciąży pomagają podejmować świadome decyzje i zmniejszają ryzyko powikłań.

Studium przypadku

Do placówki Galileo Medical zgłosiła się pani Anna, 38-letnia pacjentka z kilkuletnią historią łuszczycy skóry oraz nasilającym się od kilku miesięcy bólem i obrzękiem stawów dłoni. Objawy utrudniały jej codzienne funkcjonowanie, powodowały poranną sztywność oraz ograniczenie ruchomości palców. Dodatkowo zauważyła pogorszenie stanu paznokci i okresowe uczucie zmęczenia. Po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu, badań laboratoryjnych i obrazowych potwierdzono rozpoznanie łuszczycowego zapalenia stawów w postaci niesymetrycznej.

Zespół Galileo Medical opracował dla pani Anny indywidualny plan leczenia obejmujący farmakoterapię (metotreksat z suplementacją kwasu foliowego), wsparcie dermatologiczne oraz intensywną fizjoterapię.

Program rehabilitacji skupiał się na utrzymaniu i poprawie zakresu ruchu w stawach śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych oraz na wzmacnianiu mięśni odpowiedzialnych za stabilizację dłoni. Wprowadzono:

ćwiczenia manualne z użyciem specjalnych piłeczek rehabilitacyjnych i gum oporowych,
techniki mobilizacji stawów palców,
terapię manualną w obrębie nadgarstków i dłoni, aby zmniejszyć napięcie tkanek i poprawić ukrwienie.

Uzupełnieniem były zabiegi fizykoterapeutyczne, m.in. ultradźwięki i laseroterapia, które wspierały redukcję stanu zapalnego i obrzęków. Pacjentkę edukowano w zakresie ergonomii pracy przy komputerze, prawidłowego ułożenia rąk oraz ćwiczeń profilaktycznych do wykonywania w domu.

Pani Anna została również objęta opieką dietetyczną. Wdrożono dietę bogatą w kwasy omega-3 i antyoksydanty oraz omówiono nawyki sprzyjające utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Równolegle otrzymała wsparcie psychologiczne, ucząc się technik radzenia sobie ze stresem, który może nasilać objawy choroby.

Po sześciu miesiącach kompleksowej terapii pacjentka odczuła znaczną poprawę – ból i sztywność stawów ustąpiły, a zmiany skórne stały się mniej dokuczliwe. Dzięki regularnym ćwiczeniom i terapii manualnej odzyskała sprawność rąk, wróciła do pracy i codziennych obowiązków bez ograniczeń.

Podsumowanie

Łuszczycowe zapalenie stawów to choroba, która potrafi mocno utrudnić codzienne życie, ale przy odpowiednim wsparciu można nad nią skutecznie zapanować. Kluczem jest szybka diagnoza i plan leczenia dopasowany do konkretnej osoby, tak aby zmniejszyć stan zapalny, chronić stawy i zachować sprawność.

Ogromną rolę odgrywa regularna rehabilitacja, która pomaga utrzymać ruchomość i siłę mięśni, a także dieta wspierająca organizm w walce z zapaleniem. W Galileo Medical patrzymy na pacjenta całościowo – łączymy opiekę lekarzy, fizjoterapeutów, dietetyków i psychologów, aby każdy mógł funkcjonować aktywnie i cieszyć się lepszym samopoczuciem mimo przewlekłej choroby.

FAQ

Czy łuszczycowe zapalenie stawów może wpływać na zdrowie psychiczne?

Tak, przewlekłe choroby autoimmunologiczne, takie jak łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne. Przewlekły ból, ograniczenia ruchowe oraz widoczne zmiany skórne i paznokciowe mogą prowadzić do obniżenia nastroju, lęku czy depresji. Wsparcie psychologiczne, rozmowy z bliskimi oraz udział w grupach wsparcia są ważnym elementem kompleksowej opieki nad pacjentem z ŁZS.

Czy osoby z ŁZS mogą uprawiać sport lub ćwiczyć?

Umiarkowana aktywność fizyczna jest wręcz zalecana osobom z łuszczycowym zapaleniem stawów. Ćwiczenia pomagają utrzymać elastyczność stawów, wzmacniają mięśnie i poprawiają ogólną sprawność. Najlepiej wybierać aktywności nieobciążające nadmiernie stawów, takie jak pływanie, jazda na rowerze czy spacery. Przed rozpoczęciem nowego programu ćwiczeń warto skonsultować się z fizjoterapeutą lub lekarzem.

Czy istnieją naturalne metody wspomagające leczenie ŁZS?

Oprócz leczenia farmakologicznego i rehabilitacji można stosować domowe sposoby łagodzenia objawów, takie jak zimne okłady na obrzęknięte stawy czy techniki relaksacyjne zmniejszające stres. Dieta bogata w kwasy omega-3 i antyoksydanty również może wspierać organizm w walce ze stanem zapalnym. Jednak naturalne metody powinny być traktowane jako uzupełnienie terapii zaleconej przez lekarza, a nie jej zamiennik.

Czy dzieci mogą zachorować na łuszczycowe zapalenie stawów?

Tak, choć ŁZS najczęściej występuje u dorosłych między 30. a 50. rokiem życia, choroba może pojawić się także u dzieci i młodzieży. U najmłodszych objawy bywają mniej typowe i mogą obejmować zarówno zmiany skórne, jak i bóle oraz obrzęki pojedynczych stawów. W przypadku podejrzenia choroby u dziecka konieczna jest szybka konsultacja reumatologiczna.