Zaburzenia Odżywiania w Polsce: Skala Problemu i Perspektywy na Przyszłość

Kluczowe wnioski z raportu “Zaburzenia Odżywiania w Polsce – Skala Problemu i Perspektywy na Przyszłość”:

• Wysoka rozpoznawalność, ale niska świadomość: Choć większość Polaków słyszała o anoreksji (61%) i bulimii (57%), aż 25% nie potrafi wymienić żadnego zaburzenia odżywiania. To pokazuje, że świadomość problemu, choć rośnie, wciąż jest niewystarczająca.
• Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki: Tylko 36% badanych uważa, że w ich okolicy są dostępne placówki specjalizujące się w leczeniu zaburzeń odżywiania. To alarmujący sygnał, wskazujący na niedostateczną infrastrukturę leczenia.
• Trudność w osiągnięciu pełnego wyleczenia: Niewielki odsetek osób, które doświadczyły zaburzeń odżywiania osobiście lub w rodzinie, deklaruje pełne wyleczenie. To podkreśla złożoność problemu i potrzebę długotrwałego, kompleksowego wsparcia.
• Ogromny wpływ na rodziny: Aż 59% respondentów zgadza się, że zaburzenia odżywiania mocno odbijają się na życiu całej rodziny. Choroba jednego członka rodziny staje się problemem dla wszystkich.
• Potrzeba edukacji i systemowych zmian: Aż 87% Polaków dostrzega potrzebę zwiększenia świadomości społecznej na temat zaburzeń odżywiania. To silny głos w kierunku edukacji i zmian systemowych w opiece zdrowotnej

Skala problemu zaburzeń odżywiania w Polsce – co musisz wiedzieć?

Zaburzenia odżywiania to nie tylko “chęć bycia szczupłym” czy “moda na idealną sylwetkę”. To poważne choroby psychiczne, które mają wpływ na wszystkie aspekty życia człowieka – zdrowie fizyczne, psychiczne, relacje społeczne i zawodowe.

Co dokładnie wiemy o skali problemu w Polsce na podstawie naszego raportu?

• Znaczna rozpoznawalność anoreksji i bulimii: Jak już wspomnieliśmy, większość respondentów kojarzy te dwa zaburzenia. To dobrze, ale sama rozpoznawalność to za mało.
• Systematyczne obniżanie się wieku inicjacji chorobowej: Eksperci z Galileo Medical, w tym dr n. med. Katarzyna Weterle-Smolińska, zauważają niepokojący trend – granica wieku pojawienia się pierwszych objawów zaburzeń odżywiania przesuwa się w dół. To sygnał ostrzegawczy, że problem dotyka coraz młodsze pokolenie.
• Różnice w świadomości ze względu na płeć i wiek: Mężczyźni i osoby starsze (45+) wykazują mniejszą świadomość problemu zaburzeń odżywiania. To sugeruje, że działania edukacyjne powinny być kierowane do konkretnych grup społecznych, aby skuteczniej docierać z informacją.

Zaburzenia odżywiania – problem bliższy niż myślisz?

Raport Galileo Medical zadaje również bardzo osobiste pytanie: „Czy kiedykolwiek Ty lub ktoś z Twojej rodziny cierpiał na któreś z poniżej wymienionych zaburzeń odżywiania?”. Wyniki są zaskakujące i dają do myślenia.

• Znaczny odsetek osób doświadczył problemu osobiście lub w rodzinie: Dodając odpowiedzi respondentów, którzy sami zmagali się z zaburzeniami odżywiania, lub mieli kogoś bliskiego z tym problemem, okazuje się, że odsetek ten jest relatywnie wysoki. Waha się od około 9% dla anoreksji, ortoreksji i zaburzeń pica, do nawet 21% w przypadku kompulsywnego objadania się. Dla bulimii i ARFID wartości te wynoszą odpowiednio 14% i 16%.
• Kobiety częściej doświadczają problemu: Znaczące różnice w odpowiedziach widać ze względu na płeć – zdecydowanie przeważają kobiety, co potwierdza, że zaburzenia odżywiania częściej dotykają żeńskiej części populacji.
• Młodsi częściej mają kontakt z problemem: Grupa wiekowa również ma znaczenie – im młodsi respondenci, tym częściej deklarują, że mieli do czynienia z zaburzeniami odżywiania.

Lek. Elżbieta Bonder komentuje: “Te dane pokazują, że problem zaburzeń odżywiania jest bardziej powszechny, niż mogłoby się wydawać. Dotyka coraz większej liczby rodzin i często pozostaje ukryty, spowity wstydem i milczeniem”

Dlaczego tak wiele osób w Polsce cierpi na zaburzenia odżywiania?

Nasz raport pyta respondentów o przyczyny zaburzeń odżywiania. Najczęściej wskazywane odpowiedzi to:

• Problemy emocjonalne i psychiczne (65%): Depresja, lęk, stres – to wszystko może przyczyniać się do rozwoju zaburzeń odżywiania. Jedzenie staje się sposobem radzenia sobie z trudnymi emocjami.
• Presja społeczna dotycząca masy ciała i wyglądu (62%): Żyjemy w kulturze, która promuje nierealne ideały piękna. Media społecznościowe, reklamy, a nawet komentarze otoczenia – wszystko to wywiera presję na wygląd i może prowadzić do obsesji na punkcie wagi.
• Doświadczenia traumy (54%): Traumatyczne wydarzenia z przeszłości, przemoc, zaniedbanie – to czynniki, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania.
• Problemy w relacjach społecznych (36%) i Social media (35%): Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, poczucie osamotnienia, porównywanie się z innymi w mediach społecznościowych – to kolejne czynniki ryzyka.

Warto podkreślić słowa mgr Justyny Kuszewskiej, psychoterapeutki z Galileo Medical: “Zaburzenia odżywiania mają złożone przyczyny. Najczęściej wynikają z kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych.” To nie jest kwestia “słabej woli”, ale złożonego problemu, który wymaga kompleksowego podejścia.

Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? Objawy, na które trzeba zwrócić uwagę

Wczesne rozpoznanie zaburzeń odżywiania jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Nasz raport pyta respondentów o najczęstsze objawy tych chorób. Najczęściej wskazywane to:

• Drastyczne zmiany masy ciała (54%): Gwałtowne chudnięcie lub tycie powinno być sygnałem alarmowym.
• Restrykcyjne diety i ograniczenia żywieniowe (52%): Nadmierna koncentracja na “zdrowym” jedzeniu, eliminacja całych grup produktów, obsesyjne liczenie kalorii – to może być objaw zaburzeń odżywiania.
• Nadmierne skupienie na wyglądzie (51%): Nieustanne myślenie o wadze, wyglądzie, obsesyjne przeglądanie się w lustrze, niska samoocena związana z wyglądem – to objawy, które powinny nas zaniepokoić.
• Ataki objadania się (41%) i Izolacja społeczna (37%): Napady niekontrolowanego jedzenia, po których następuje poczucie winy i wstydu, oraz wycofywanie się z życia społecznego to kolejne objawy, na które warto zwrócić uwagę.

Dr n. med. Katarzyna Weterle-Smolińska podkreśla: “Do najczęściej występujących objawów jadłowstrętu należą ograniczenia ilości, częstości i jakości przyjmowanych posiłków. Pacjenci unikają tzw. tuczących pokarmów o wysokim indeksie kalorycznym. Znaczne ograniczenia dietetyczne powodują spadek masy ciała do wartości BMI poniżej 17,5.”

Ważne jest, aby pamiętać, że objawy zaburzeń odżywiania mogą być różne i nie zawsze są łatwe do zauważenia. Jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich może mieć problem, nie wahaj się szukać pomocy!

Choroby współistniejące – zaburzenia odżywiania to nie jedyny problem

Nasz raport ujawnia, że zaburzenia odżywiania często współwystępują z innymi problemami zdrowotnymi, zarówno psychicznymi, jak i fizycznymi. Respondenci najczęściej wskazywali na:

• Depresję (67%)
• Zaburzenia lękowe (55%)
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) (52%)
• Uzależnienia (43%)
• Zaburzenia hormonalne (41%)

Dr n. med. Katarzyna Weterle-Smolińska wyjaśnia: “Współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych, a w szczególności zaburzeń depresyjnych, lękowych, zaburzeń osobowości, całościowych zaburzeń rozwojowych czy uzależnień od substancji psychoaktywnych jest stosunkowo częste i pogarszające rokowania.”

To podkreśla, jak ważne jest kompleksowe podejście do leczenia zaburzeń odżywiania, uwzględniające nie tylko problem z jedzeniem, ale także inne współistniejące schorzenia.

Bariery w leczeniu zaburzeń odżywiania w Polsce – co nas powstrzymuje?

Nasz raport ujawnia, że leczenie zaburzeń odżywiania w Polsce napotyka na wiele barier. Respondenci wskazują na:

• Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki (tylko 36% uważa, że jest dostępna w ich okolicy)
• Trudności z uzyskaniem pomocy w publicznym systemie ochrony zdrowia (tylko 33% uważa, że koszty leczenia zostały pokryte przez publicznego płatnika)

Lek. Elżbieta Bonder, internista i dyrektor Ośrodka Psychoterapeutycznego Galileo Medical, podkreśla: “Nadzieja w leczeniu zaburzeń odżywiania jest realna – statystyki wskazują wysoką skuteczność terapii uzależnioną od specyfiki konkretnego problemu. Kluczowy warunek sukcesu jest jednak bezwzględny: podporządkowanie się zaleceniom zespołu lekarskiego.”

Jednak, jak wynika z raportu, dostęp do tego “zespołu lekarskiego” jest w Polsce mocno ograniczony. Bariery leczenia są złożone i obejmują nie tylko kwestie finansowe, ale przede wszystkim systemowe i społeczne.

• Brak systemowych rozwiązań i dedykowanych ścieżek leczenia.
• Niska świadomość społeczna, stereotypy i kultura milczenia wokół zaburzeń odżywiania.

To wszystko sprawia, że osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania często zbyt późno otrzymują pomoc, a leczenie jest utrudnione i mniej skuteczne.

Jak wygląda korzystanie z usług medycznych w trakcie leczenia?

Raport Galileo Medical bada również, z jakich usług medycznych regularnie korzystają osoby w trakcie leczenia zaburzeń odżywiania. Wyniki rzucają światło na realia i potrzeby pacjentów:

• Konsultacje psychiatryczne i psychoterapia indywidualna na pierwszym planie: Najwięcej respondentów korzysta z konsultacji psychiatrycznych (83%) i psychoterapii indywidualnej (66%). To pokazuje kluczową rolę tych form pomocy w leczeniu zaburzeń odżywiania.
• Mniejsze wykorzystanie terapii grupowych i rodzinnych: Terapie grupowe (38%) i rodzinne (20%) są znacznie rzadziej wykorzystywane, mimo że są to metody o udowodnionej skuteczności w leczeniu zaburzeń odżywiania.
• Niski odsetek korzystających z fizjoterapii, arteterapii i muzykoterapii: Usługi takie jak fizjoterapia (13%), arteterapia (6%) i muzykoterapia (7%), które mogą być cennym wsparciem w procesie leczenia, są wykorzystywane marginalnie.

Lek. Elżbieta Bonder komentuje „Te dane pokazują, że w Polsce wciąż brakuje kompleksowego podejścia do leczenia zaburzeń odżywiania. Pacjenci często otrzymują pomoc fragmentaryczną, skupioną głównie na psychiatrii i psychoterapii indywidualnej, a brakuje im dostępu do szerszego spektrum usług, które mogłyby wspomóc ich proces zdrowienia”.

Wpływ zaburzeń odżywiania na rodzinę – cierpi nie tylko chory

Zaburzenia odżywiania to choroba, która dotyka nie tylko osoby chorej, ale także całej jej rodziny. Nasz raport potwierdza to w sposób jednoznaczny:

• Aż 59% respondentów zgadza się, że choroba mocno odbiła się na życiu całej rodziny.

Agata Juszczyk, psychoterapeutka z Galileo Medical, wyjaśnia: “Rodzina osoby chorej doświadcza często silnego stresu, frustracji, a nawet poczucia bezradności wobec choroby. Cierpienie dziecka staje się cierpieniem rodziny. Przyjemności schodzą na ostatni plan. Leczenie chorego jest długotrwałe i wymagające finansowo. Rodzina w całości potrzebuje pomocy, dlatego kluczowa dla leczenia anoreksji i jej konsekwencji jest terapia rodzinna.”

Wsparcie rodziny jest nieodzownym elementem procesu leczenia zaburzeń odżywiania. Terapia rodzinna, psychoedukacja, grupy wsparcia dla rodzin – to wszystko jest niezwykle ważne, aby pomóc zarówno osobie chorej, jak i jej bliskim.

Co możemy zrobić, aby poprawić jakość leczenia zaburzeń odżywiania w Polsce?

Nasz raport, choć alarmujący, niesie ze sobą również promyk nadziei. Aż 87% Polaków dostrzega potrzebę zwiększenia świadomości społecznej na temat zaburzeń odżywiania. To silny sygnał, że jesteśmy gotowi na zmiany i edukację w tym zakresie.

Respondenci w naszym badaniu wskazują konkretne działania, które należy podjąć, aby poprawić sytuację:

• Zwiększenie dostępności do specjalistycznej opieki (67%)
• Poprawa standardów leczenia (dedykowane rozwiązania systemowe) (57%)
• Postawienie na edukację i budowanie świadomości społecznej (52%)
• Zwiększenie finansowania leczenia i badań (42%)
• Wprowadzenie szkoleń dla personelu medycznego z zakresu zaburzeń odżywiania (41%)

Grzegorz Ciężadło, Prezes Zarządu Galileo Medical, podsumowuje: “Przeprowadzone badanie ujawnia zaskakujący wniosek: respondenci w pierwszej kolejności podkreślili potrzebę systemowych zmian w leczeniu zaburzeń odżywiania. Kwestie finansowe, tradycyjnie uważane za priorytetowe, znalazły się dopiero na czwartym miejscu. Świadczy to o dojrzałości społecznej Polaków, którzy rozumieją, że sama poprawa finansowania publicznego nie rozwiąże fundamentalnych problemów z leczeniem tych schorzeń.”

W Galileo Medical wierzymy, że zmiana jest możliwa! Nasz raport ma być ważnym krokiem w kierunku zwiększenia świadomości społecznej, poprawy dostępu do leczenia i w konsekwencji, poprawy jakości życia osób dotkniętych zaburzeniami odżywiania i ich rodzin.

Co Ty możesz zrobić już dziś?

• Edukuj się: Czytaj, szukaj informacji o zaburzeniach odżywiania. Zrozumienie problemu to pierwszy krok do pomocy.
• Rozmawiaj: Poruszaj temat zaburzeń odżywiania w swoim otoczeniu. Przełamuj tabu i kulturę milczenia.
• Bądź wsparciem: Jeśli wiesz, że ktoś z Twoich bliskich cierpi na zaburzenia odżywiania, zaoferuj swoje wsparcie i pomoc w znalezieniu specjalistycznej pomocy.
• Wspieraj działania edukacyjne i organizacje: Pomóż nam i innym organizacjom w szerzeniu wiedzy i walce o lepszy dostęp do leczenia.

Razem możemy zmienić oblicze leczenia zaburzeń odżywiania w Polsce!

Galileo Medical w Piasecznie to ośrodek specjalizujący się w kompleksowym leczeniu zaburzeń odżywiania. Oferujemy:

• Indywidualne programy terapeutyczne
• Pobyty w trybie całodobowym i dziennym
• Doświadczony zespół specjalistów (psychiatrzy, psychoterapeuci, fizjoterapeuci, terapeuci zajęciowi,dietetycy, internista)
• Kompleksowy model leczenia (do 8 godzin terapii dziennie)

Jeśli potrzebujesz pomocy, nie czekaj! Skontaktuj się z nami już dziś.

Autorzy raportu “Zaburzenia odżywiania w Polsce “:

• Dr n. med. Katarzyna Weterle-Smolińska
• Lek. Elżbieta Bonder
• Grzegorz Ciężadło
• Aleksandra Niemiec

Eksperci wypowiadający się w raporcie:

• Dr hab. n. med. Mateusz Grajek
• Lek. Karolina Głogowska
• Dr Marcin Szulc, prof. UG
• Karolina Otwinowska